Σάββατο 20 Μαρτίου 2010

Άρης Βελουχιώτης : "Ο Θρυλικός αρχηγός των ατάκτων".

Ο Άρης στο βουνόΟ Άρης Βελουχιώτης, πρωτεργάτης του μεγαλύτερου ένοπλου αντιστασιακού στρατού (ΕΛΑΣ) κατά την περίοδο της Κατοχής, έγινε θρύλος, μύθος, τραγούδι, μέσα στην ψυχή ενός μεγάλου μέρους του λαού μας και συνεχίζει ακόμα και σήμερα ερευνητών και συγγραφέων στην Ελλάδα και το εξωτερικό...
Πρόσωπο προικισμένο, από εκείνα που ταιριάζουν πάνω τους την ιστορία, που την κάνουν να μοιάζει με τη δική τους μορφή και εικόνα. Ο εκφραστής των λαϊκών οραμάτων της περιόδου της Εθνικής Αντίστασης, που βρέθηκε τελικά ανάμεσα στις συμπληγάδες των ηγεσιών των αντίπαλων παρατάξεων της εποχής, που κατόρθωσαν να τον εξοντώσουν. Το τραγικό τέλος του Άρη και η έκθεση της κεφαλής του σε κοινή θέα από φανοστάτες πλατείας στα Τρίκαλα, (μαζί με 'κείνο του τελευταίου πιστού του, του Τζαβέλα), τον Ιούνιο του 1945, ήταν προάγγελος της μοίρας κι αυτών των απλών ανθρώπων που είχαν πιστέψει στον αγώνα του. (Τίποτε άλλο δεν δείχνει η εικόνα, ούτε τη χαρά των εχθρών, τα πανηγύρια τους, ούτε τη θλίψη των φίλων. Μας δείχνει όμως την άβυσσο της εποχής, το βάθος του μίσους και της σύγκρουσης…).
Προϊόν της εποχής του, αγαπήθηκε και μισήθηκε στο μέτρο των δικών της αντιθέσεων. Για πολλούς ήταν ο Αρχάγγελος της Επανάστασης, αν όχι αψεγάδιαστος, τουλάχιστον υπερβατικός, άξιος να συνεπαίρνει, να καθοδηγεί, να αντιλαμβάνεται και να κρίνει. Η εικόνα του ρομαντικού ήρωα υπήρξε τόσο ισχυρή στα χρόνια που πέρασαν ώστε ελάχιστα περιθώρια αμφισβήτησης άφησε στους εχθρούς του. Και όμως την εποχή της δράσης και του θανάτου του δεν ήταν λίγοι εκείνοι που τον θεώρησαν ως έναν παρορμητικό, απίστευτα βίαιο άνθρωπο, που αιματοκύλισε, συχνά χωρίς λόγο, όλες τις περιοχές όπου άπλωσε την εξουσία του. Άτομο απρόβλεπτο, χωρίς αρχές, χωρίς όρια στις αντιδράσεις του, επικίνδυνο ακόμα και για τους φίλους, διψασμένο για αίμα, θάνατο και πόνο. Μ' άλλα λόγια, αγαπήθηκε και μισήθηκε στο μέτρο των δικών της αντιθέσεων. Για πολλούς ήταν ο Αρχάγγελος της Επανάστασης, αν όχι αψεγάδιαστος, τουλάχιστον υπερβατικός, άξιος να συνεπαίρνει, να καθοδηγεί, να αντιλαμβάνεται και να κρίνει. Με χάρισμα περίπου προφητικό μπορούσε να διαγνώσει τα σημεία των καιρών, όσα οδηγούσαν στον θρίαμβο και όσα στην καταστροφή. Ο δρόμος του ήταν μαρτυρικός, όπως συμβαίνει συχνά στους ήρωες. Προχώρησε διασχίζοντας αδιάκοπα τα εμπόδια που έστηναν στο δρόμο του εχθροί και φίλοι. Πέθανε όταν ο στρατός και ο λαός του είχαν πλέον "ηττηθεί", μόνος, προδομένος και εγκαταλειμμένος από τους ίδιους εκείνους στους οποίους είχε επενδύσει τα πιστεύω του και τη ζωή του, μοναχικός και απελπισμένος, ταγμένος σε μια ιστορία χωρίς αύριο.

Άρης Βελουχιώτης (ΦΩΤΟ : Σπ. Μελετζή)Γεννήθηκε στη Λαμία στις 27 Αυγούστου 1905. Η οικογένειά του ήταν, με τα κριτήρια της εποχής, από τις πλέον επιφανείς στην πόλη. Ο πατέρας του, ο Δημήτριος Κλάρας, ήταν δικηγόρος και χρημάτισε μάλιστα και πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου της πόλης. Η μητέρα του, το γένος Ζέρβα (όπου πιθανολογείται μακρινή συγγένεια με τον Ναπολέοντα Ζέρβα), ανήκε επίσης σε οικογένεια συμβολαιογράφου. Η πατρική περιουσία περιλάμβανε κτήματα, ελαιοτριβείο και σαπωνοποιείο στην περιοχή της Στυλίδας. Αν και οι πολιτικές πεποιθήσεις του πατέρα του (αντιβασιλικός) δεν ταυτίζονταν με τις κρατούσες στην πόλη, ο τελευταίος συμμετείχε συχνά στα κοινά. Παρά την επαφή του με τα γράμματα, εξαιτίας και της μεγάλης βιβλιοθήκης του πατέρα του, ο νεαρός Θανάσης δεν τέλειωσε το Γυμνάσιο. Τέλειωσε, οικότροφος, την Αβερώφειο Μέση Γεωργική Σχολή Λάρισας. Έπειτα από ένα σύντομο πέρασμα από τη Γεωργική Υπηρεσία παραιτήθηκε και κατέβηκε στην Αθήνα (1923) όπου, μυήθηκε στο κομμουνιστικό κίνημα.
Στους πρώτους μήνες της κατοχής μετείχε, όπως όλα τα εναπομείναντα στελέχη του κομματικού μηχανισμού, στη συναρμολόγηση και την αναδιάρθρωση των οργανώσεων. Στις 22 Μαΐου του 1942 η πρώτη ομάδα του Άρη Βελουχιώτη, από 14 άτομα, βγήκε στη Σπερχειάδα για να ξεκινήσει το αντάρτικο και λίγο αργότερα (7 Ιουνίου) στη Δομνίστα Ευρυτανίας, αρχίζει επίσημα τον ένοπλο αγώνα. Για να γίνει η μικρή αρχικά ομάδα ένας ολόκληρος στρατός, χρειάστηκαν πολλά και ανάμεσά τους οι θαρραλέες πρωτοβουλίες του Άρη Βελουχιώτη. Και όλα ήταν ένας συνδυασμός πειθούς και βίας. Οι κλαρίτες και οι παραδοσιακοί φυγόδικοι, παλιοί και νέοι, εντάχθηκαν στον ΕΛΑΣ ή εξαφανίστηκαν. Τα αποσπάσματα της Χωροφυλακής αφοπλίστηκαν, το κατοχικό κράτος καταλύθηκε. Ο Γοργοπόταμος, το φθινόπωρο, Η γέφυρα του Γοργοπόταμουέφερε τον Άρη στο κεντρικό πολιτικό προσκήνιο. Η εξουσία είχε αρχίσει να μοιράζεται στα βουνά και αυτό το αντιλήφθηκαν οι Άγγλοι. Οι μονάδες του ΕΛΑΣ γρήγορα πολλαπλασιάστηκαν δημιουργώντας γύρω τους μια νέα εξουσία. Ο ρόλος του Άρη στη νέα πολύπλοκη κατάσταση άρχισε και αυτός να αλλάζει. Από την μία πλευρά ήταν σύμβολο αναντικατάστατο, από την άλλη ήταν κοινό μυστικό ότι οι πρακτικές του συχνά ξεπερνούσαν τα όρια και τις αντοχές της νέας κατάστασης. Μέχρι το καλοκαίρι του 1943 η ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου και η αποστολή μελών της ηγεσίας του κόμματος στο βουνό αποκατέστησε τις ισορροπίες στη νέα Ελεύθερη Ελλάδα, την Ευρυτανία. Η μοναχική περιπλάνηση του Άρη είχε τελειώσει αφού άφησε πίσω της πλούσιους καρπούς.
Το πείσμα και η δραστηριότητα του Άρη Βελουχιώτη συνέχισαν να είναι πολύτιμα στοιχεία σε ένα κίνημα που ανοιγόταν σε ολοένα και βαθύτερα νερά. Στις συγκρούσεις με τον ΕΔΕΣ, τον χειμώνα του 1943-1944, αυτό το πείσμα, που πολλές φορές έτεινε να γίνει αυτοκαταστροφικό, κράτησε τελικά την κατάσταση. Λίγο αργότερα, τον Απρίλιο του 1944, ο Άρης στάλθηκε στον Μοριά για να αναδιοργανώσει το εκεί αντάρτικο. Το κύριο πρόβλημα εκεί ήταν τα Τάγματα Ασφαλείας, οι μονάδες που είχαν εξοπλίσει οι Γερμανοί από κοινού με την κυβέρνηση Ράλλη. Έδωσε στον ΕΛΑΣ επιθετικό προσανατολισμό και, στις παραμονές της Απελευθέρωσης, εξαπέλυσε μια σειρά σκληρών επιθέσεων ενάντια στις βάσεις των Ταγμάτων.
Στην Απελευθέρωση ήταν ένας από τους πολλούς που διαφώνησαν με τις επιλογές της ηγεσίας της Αντίστασης, με τη συμμετοχή στην κυβέρνηση Παπανδρέου και την ανάθεση κεντρικού ρόλου στους Άγγλους. Τίποτε δεν μας επιτρέπει να υποθέσουμε ότι η διαφωνία του αυτή οδήγησε σε κάποιες πρακτικές ενέργειες. Αρκετοί θεώρησαν μάλλον λανθασμένα ότι έφθασε ως τα όρια της ανταρσίας στη λεγόμενη " Σύσκεψη των Καπεταναίων" στη Λαμία τον Νοέμβριο του 1944. Δεν φαίνεται να έγινε κάτι τέτοιο. Στα Δεκεμβριανά κρατήθηκε σε απόσταση, ενώ οι σκέψεις και κινήσεις του μετά την ήττα και την υποχώρηση από την Αθήνα δεν προετοίμασαν τη συνέχεια. Υπέγραψε τη διαταγή αφοπλισμού και διάλυσης του ΕΛΑΣ και κατόπιν, με μια ομάδα πιστών, άρχισε να περιπλανιέται στα βουνά χωρίς να επιλέξει ούτε την έξοδο στο εξωτερικό ούτε την είσοδο στην παρανομία. Δεν είναι σίγουρο αν επένδυσε σοβαρά στη δημιουργία ενός νέου αντάρτικου. Όπως και να 'χει, οι οργανώσεις τον απομόνωσαν και πολύ λίγοι έδειξαν πρόθυμοι να τον ακολουθήσουν. Πέρα από το άστρο του, η πειθαρχία στο ΚΚΕ αποδείχθηκε πολύ πιο ισχυρός παράγοντας και για τους γύρω του και για τον ίδιο.
Το τελικό κτύπημα ήρθε με την επιστροφή του Ζαχαριάδη από τη Γερμανία όπου κρατιόταν όμηρος. Ο τελευταίος δεν είχε τον παραμικρό ενδοιασμό στο να καταδικάσει την απειθαρχία του Άρη. Στις 12 Ιουνίου 1945 το ΚΚΕ τον αποκήρυξε με πολύ σκληρό δημοσίευμα στον " Ριζοσπάστη". Η πιθανή ελπίδα του Άρη για στροφή της ακολουθούμενης πολιτικής ναυάγησε. Δεν έμενε πια παρά το τέλος. Αυτό ήρθε στις 16 του ίδιου μήνα όταν ο Άρης, πιο μόνος παρά ποτέ άλλοτε, κλεισμένος από τον στρατό και παρακρατικούς, αυτοκτόνησε κοντά στις όχθες του Αχελώου. Δυο μέρες αργότερα το κεφάλι του, κομμένο, κρεμόταν από φανοστάτη των Τρικάλων.

Ο Άρης Βελουχιώτης δεν ήταν ήρωας μυθιστορήματος, δεν ήταν φανταστικό πρόσωπο για να πλαστεί κατά την περίσταση. Πολύ καιρό μετά το θάνατό του τού αποδόθηκαν και του αποδίδονται ιδιότητες που δεν ταιριάζουν ούτε στην ιστορία του ούτε στην εποχή μέσα στην οποία έδρασε. Δεν ήταν αόριστα ανατρεπτικός και αφηρημένα επαναστάτης. Ήταν στέλεχος συγκεκριμένου κινήματος, του κομμουνιστικού, στην αντιστασιακή εκδοχή του. Έμοιαζε με τον Ζαπάτα και τον Πάντσο Βίλα όσο έμοιαζε η Ελλάδα του '40 με το επαναστατημένο Μεξικό του '17. Δηλαδή καθόλου!.. Ο ίδιος μάλιστα, μπορούμε να υποθέσουμε, θα θύμωνε πάρα πολύ αν άκουγε να τον ονομάζουν "αρχηγό των ατάκτων".



Copyright © 2007 evrytan.gr